- Έκδοση 2025, σελ. 464, μαλακό εξώφυλλο, διαστάσεις 24 Χ 17 εκ., ISBN 978-618-87012-3-6, τιμή: 15,00 ευρώ
 |
Το έτος 2023 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την έναρξη των διαδικασιών «απαλλοτριώσεως» των αγιορειτικών μετοχίων, με την αρχική απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας για την επίταξη 24 μετοχίων αγιορειτικών μονών με αφορμή την εγκατάσταση προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αυτό αποτέλεσε το προανάκρουσμα για τη –μεταξύ Αγίου Όρους και Ελληνικής Πολιτείας– μίσθωση, κατά το επόμενο έτος, 63 αγιορειτικών μετοχίων για δέκα χρόνια, στις περιοχές Χαλκιδικής και Σερρών. Ακολούθησαν η αιφνιδιαστική απαλλοτρίωση άλλων 27 μετοχίων, το ίδιο έτος, η αναγκαστική απαλλοτρίωση 24 αγιορειτικών μετοχίων της Θάσου και της Λήμνου το 1927, νομοθετικές ρυθμίσεις για μίσθωση των αγιορειτικών κτημάτων στο διηνεκές για να καταλήξουμε στον νόμο 5377 του 1932 «Περί εκτιμήσεως και πληρωμής της αξίας των απαλλοτριωθέντων κτημάτων των Ι. Μονών του Αγίου Όρους». Ο απολογισμός ήταν να δοθεί σχεδόν το σύνολο της μετοχιακής περιουσίας των αγιορειτικών μονών, συνολικής έκτασης άνω του 1.000.000 στρεμμάτων· μια τεράστια προσφορά, που έμεινε αδικαίωτη, και ένα μεγάλο εθνικό διακύβευμα.
Με την ημερίδα που διοργάνωσε η Αγιορειτική Εστία στις 2 Δεκεμβρίου 2023, στην αίθουσα «Μανόλης Αναγνωστάκης» στο Δημαρχιακό Μέγαρο Θεσσαλονίκης με τον τίτλο: «Αναγκαστικές μισθώσεις - “απαλλοτριώσεις” των αγιορειτικών μετοχίων. Ιστορική προσέγγιση και σύγχρονες νομικές θεωρήσεις» επιχειρήθηκε όχι μόνο η αποτίμηση των ιστορικών γεγονότων και των διάφορων παραμέτρων τους αλλά και η εξέτασή τους υπό το πρίσμα νεότερων νομικών αντιλήψεων.
(Η Επιστημονική Επιτροπή της Ημερίδας)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Χαιρετισμός Ιεράς Κοινότητος Αγίου Όρους – Άθω 12
Χαιρετισμός Δημάρχου Θεσσαλονίκης 15
Χαιρετισμός Προέδρου Επιστημονικής Επιτροπής 17
ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Βασίλειος - Αλέξανδρος Κόλλιας
Κατοχύρωση ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων αγιορειτικών μονών σε μετόχια εκτός του Αγίου Όρους μέχρι το 1204 23
Μοναχὸς Θεόκτιστος Δοχειαρίτης
Ἡ ἀποζημίωση τῶν Ἁγιορειτικῶν μονῶν γιὰ τὴν ἀπαλλοτρίωση τῶν μετοχίων τους 43
Μοναχός Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης
Ασυνέπειες στην εφαρμογή του νόμου και άλλα προβλήματα κατά τις απαλλοτριώσεις των αγιορειτικών μετοχίων 63
Δημήτριος Μουζάκης
Το μετοχιακό ζήτημα και οι αλλοεθνείς μοναχοί του Αγίου Όρους 83
Ιωάννης Niehoff - Panagiotidis
Οἱ «ἀπαλλοτριώσεις» τῶν ἁγιορειτικῶν κτημάτων καὶ οἱ εὐρωπαϊκές τους συγγένειες 97
Ιωάννης Σκλαβούνος
Απαλλοτρίωση και παραγραφή μέσα από τις δικαστικές υποθέσεις των μετοχίων δύο αγιορειτικών μονών στις Σέρρες 111
Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου
Η νομολογιακή αντιμετώπιση των απαλλοτριώσεων αγιορειτικών μετοχίων. Ερμηνευτικά ζητήματα και προοπτικές 141
Αναστάσιος Νικόπουλος
Οι απαλλοτριώσεις των αγιορειτικών μετοχίων και το νομικό καθεστώς τους 149
Μιλτιάδης Χατζηγεωργίου
Οι περιπέτειες των αγιορειτικών μετοχίων κατά τον 20ό αιώνα. Γεγονότα και προβληματισμοί 161
Δημήτριος Μακρής
Η προστασία των αγιορειτικών περιουσιών και αγαθών υπό το πρίσμα της νεότερης νομολογίας του ΣτΕ και του ΕΔΔΑ 173
Χρήστος Γαλιτσίδης
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μετοχίων των Μονών του Αγίου Όρους κατά τις απαλλοτριωτικές αποφάσεις ως πυρήνας του λεγόμενου «μετοχιακού ζητήματος» 199
Νικόλαος Ρομπότης
Απαλλοτριώσεις - Η μη εκπλήρωση του λόγου δημόσιας ωφέλειας και οι συνέπειές της 211
Διογένης Καραγιαννακίδης
Σκέψεις γιὰ τὶς ἀπαλλοτριώσεις τῶν ἁγιορειτικῶν μετοχίων ποὺ ἐπιχειρήθηκαν στὴν περίοδο τοῦ μεσοπολέμου 217
ΠΗΓΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 227
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 229
1. ΑΡΘΡΟ 105 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ 231
2. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΤΟΥ (Κανόνες Συνόδων - Ὁρισμοὶ αὐτοκρατόρων - Ὀθωμανικό, Διεθνὲς, Ἁγιορειτικὸ δίκαιο) 233
3. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ - ΝΟΜΟΙ & ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ - ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ - ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ 247
ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΕΒΡΩΝ (1920) 249
ΣΥΝΘΗΚΗ ΛΩΖΑΝΗΣ (ΦΕΚ 238Α/25.8.1923) 249
Γεν. Διεύθυνσις Ἐποικισμοῦ, Ἀπόφασις ἐπιτάξεως 23 Μετοχίων (16808/13.9.1923) 250
Νομοθετικὸν Διάταγμα 8.4.1924 (ΦΕΚ 82Α/10.4.1924) 251
Γνωμοδότησις Ὁλομελείας Νομικοῦ Συμβουλίου Κράτους περὶ τοῦ ἀπὸ 8/10.4.1924 ΝΔ. 254
Ἀπόφασις ἀριθ. 114215 Ὑπουργοῦ Γεωργίας (ΦΕΚ 87Β/27.9.1924) 255
Νομοθετικὸν Διάταγμα 2.9.1926 (ΦΕΚ 292Α/3.9.1926) 256
ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 1927 (3.6.1927) 257
Νομοθετικὸν Διάταγμα 13.6.1927 (ΦΕΚ 120Α/16.6.1927) 262
Νόμος 4716/1930 (ΦΕΚ 172Α/18.5.1930) 263
Ἔκθεσις Κοινοβουλευτικῆς Ἐπιτροπῆς πρὸς Γερουσίαν Νομοσχεδίου περὶ διακανονισμοῦ ἀποζημιώσεως, 7.4.1930 264
Νόμος 5377/1932 (ΦΕΚ 108Α/8.4.1932) 266
Εἰσηγητικὴ ἔκθεσις Ν. 5377/1932 (17.12.1931) 272
Ἔκθεσις τῆς Κοινοβουλευτικῆς Ἐπιτροπῆς διὰ τὸν Ν. 5377/1932 273
Πρακτικὰ Βουλῆς τῶν Ἑλλήνων (17.2.1932) 275
Διάταγμα 4.4.1933 (ΦΕΚ 91Α/10.4.1933) 277
Διάταγμα 6.11.1933 (ΦΕΚ 349Α/14.11.1933) 279
Ἀριθ. 3241/2.1.1934 Γνωμοδότησις Νομικοῦ Συμβουλίου τοῦ Κράτους 282
Διάταγμα 11.5.1934 (ΦΕΚ 162Α/16.5.1934) 284
Ἀριθ. 348/1934 Γνωμοδότησις Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας 286
Νόμος 6242/1934 (ΦΕΚ 265Α/14.8.1934) 288
Ἀναγκαστικὸς Νόμος 435/1937 (ΦΕΚ 15Α/20.1.1937) 289
Νόμος 679/1943 (ΦΕΚ 328Α/29.9.1943) 290
Νόμος 1804/1944 (ΦΕΚ 203Α/19.9.1944) 291
Νόμος 18/1944 (ΦΕΚ 14Α/10.11.1944) 292
Ἀναγκαστικὸς Νόμος 491/1945 (ΦΕΚ 199Α/31.7.1945) 297
Ν.Δ. 324/47 (ΦΕΚ 82Α/19.4.1947) 298
Σχέδιον Νομοθετικοῦ Διατάγματος & Ἐκθέσεις 300
4. ΜΙΣΘΩΤΗΡΙΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ (1924 & 1930) 307
4.1 Μισθωτήριον Συμβόλαιον Ἰωάννου Γ. Οἰκονομοπούλου, ἀριθ. 81016/18.4.1924 (Ἑλληνικὸ Δημόσιο καὶ Ἱερὰ Κοινότης) 309
4.2 Μισθωτήριον Συμβόλαιον Διονυσίου Εὐθ. Ἰατρίδου, ἀριθ. 2343/4.5.1930 (Ἑλληνικὸ Δημόσιο καὶ Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου) 319
4.3 Μισθωτήριον Συμβόλαιον Γεωργίου Χριστοφ. Κασσαβέτη, ἀριθ. 7252/24.11.1930 (Ἑλληνικὸ Δημόσιο καὶ Ἱερὰ Μονὴ Γρηγορίου) 328
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ - ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ 333
1. Νομολογία Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας 335
ΟλΣτΕ 45/1930 335
ΟλΣτΕ 852/1931 340
ΟλΣτΕ 159/1933 344
ΣτΕ 348/1934 349
ΟλΣτΕ 464/1939 349
ΟλΣτΕ 869/1967 355
ΟλΣτΕ 3057/1972 360
2. Νομολογία Ἀρείου Πάγου 367
Ἀριθ. 177/1976 (Ὁλομ.) 369
3. Νομολογία Δικαστηρίου οὐσίας 371
ΠολΠρΧαλκιδικ 72/1976 373
4. Ἐπίσημες Γνωμοδοτήσεις 383
ΝΣΚ 864/1963 385
ΝΣΚ 865/1969 387
Κ. Σταμάτης, Εἰσαγγελεὺς Πρωτοδικῶν Θεσσαλονίκης πρὸς Συμβολαιογράφο Θεσσαλονίκης κ. Κ.Β. ἀριθ. 3716/69 389
Σ. Τούσας, Ἀντεισαγγελεὺς Ἀρείου Πάγου πρὸς τοὺς Εἰσαγγελεῖς Ἐφετῶν τοῦ Κράτους, Ἐγκύκλιος ἀρ. 2/20.1.1971 395
5. Μελέτες 397
Ἰ. Γ. Ἠλιάκης, Ν. Π. Ταζεδάκης, Ι. Κ. Ἀναστασόπουλος, Νικήτας Ἐμνιέτογλου, Ν. Ξ. Νικολαΐδης, Ἀθ. Κουμπουρόπουλος, Ὑπόμνημα τῶν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους πρὸς τὸν Πρόεδρον τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως καὶ τοὺς Ὑπουργοὺς Ἐξωτερικῶν, Γεωργίας καὶ Οἰκονομικῶν (10.2.1934) 399
Ἀρχιμ. Βησσαρίων Καθηγούμενος Ἱ. Μονῆς Γρηγορίου (Δεκέμβριος 1953) Τὸ Μετοχιακὸν Ζήτημα τοῦ Ἁγίου Ὄρους 423
Γνωμοδότηση Ἰω. Σόντη (6.7.1963) περὶ ἀναπαλλοτριώτου Ἱ. Μ. Ἁγ. Ὄρους 433
Χαραλάμπους Φραγκίστα, Περὶ ἐκποιήσεως ἀπροσόδων ἀκινήτων Ἱ. Μονῶν (12.3.1969) 435
Δημ. Κ. Παπακωνσταντίνου, Παρατηρήσεις στὴν ἀπόφαση ΑΠ 177/1976 439
Κων/νου Δ. Κεραμέως, Περὶ ἐνδεχομένων ἐκ τοῦ Ν. 5377/32 ἀξιώσεων τῶν ἁγιορειτικῶν Μονῶν (9.9.1977) 442
Σπυρίδωνος Ν. Τρωϊάνου, Ποῖος ὁ νομικὸς χαρακτήρας τῶν παροχῶν τοῦ Ν. 5377/32 καὶ τὸ ὕψος αὐτῶν σήμερα (29.3.1977) 452
